بیماری تب مالت یا بروسلوز (brucellosis) یکی از مهم‌ترین بیماری‌های مشترک انسان و دام (Zoonosis) است. عوامل شناخته‌شده بیماری، طیف وسیعی از پستانداران اهلی و وحشی را مبتلا می‌سازد. این بیماری به علت ایجاد سقط جنین در دام، کاهش تولید شیر، عقیمی و نازایی دام‌های مبتلا و همچنین به علت ابتلای انسان به بیماری تب مالت، همواره از ابعاد اقتصادی و بهداشتی مورد توجه قرار می‌گیرد. تب مالت یک عفونت باکتریایی است که از گاو، خوک، گوسفند یا بز آلوده و عفونی به انسان منتقل می‌شود. این بیماری از انسان به انسان سرایت نمی‌کند. این عفونت باکتریایی اعضای خون‌ساز بدن، از جمله مغز استخوان، غدد لنفاوی، کبد و طحال را درگیر می‌کند. بیماری در مردان بزرگسال ۲۰ تا ۶۰ ساله شایع‌تر است. دوره پنهان بیماری ممکن است چندین روز یا حتی چند ماه ادامه یابد. بیماری به صورت حاد و یا مزمن بروز می‌کند. بنابراین تب مالت یک بیماری عفونی است که همچون سایر بیماری‌های عفونی با بهداشت فردی و اجتماعی ارتباط تنگاتنگ دارد. بسیاری از مبتلایان به تب مالت در اثر عدم رعایت اصول بهداشتی دچار این بیماری شده‌اند. مصرف غیربهداشتی فرآورده‌های شیر و گوشت و حیوانات آلوده یکی از مهم‌ترین علل ایجاد و شیوع بیماری است. همچنین عدم جداسازی محل نگهداری دام از محل سکونت دامداران عامل دیگری در ابتلا و انتشار بیماری است.همیشه وقتی صحبت از شیر می‌شود، همه به فواید آن فکر می‌کنند اما به راستی مگر شیر ضرر هم دارد؟ تب مالت یا هدیه شیرهای ناسالم از جمله بیماری‌های عفونی است که در فصل‌های گرم سال بیشتر شیوع پیدا می‌کند. بسیاری از خانواده‌ها گمان می‌کنند با وجود شیرهای پاستوریزه دیگر ردپای این‌گونه بیماری‌ها به طور کامل از صفحه روزگار محو شده است، اما باید گفت، تا وقتی شیر هست تب مالت هم در کنارش هست.
با فرا رسیدن فصل بهار و فصل زایمان دام‌ها، مصرف شیر و محصولات لبنی تازه و غیرپاستوریزه و استرلیزه و طبعا شیوع تب مالت در شهرستان‌ها افزایش می‌یابد. معمولا افزایش تب مالت ناشی از عدم نظارت جدی سازمان‌های ذی‌ربط، به‌خصوص دامپزشکی در واکسیناسیون دام‌ها و بازدید از دامداری‌هاست.
استان‌های آذربایجان و خوزستان از جمله مناطق مستعد در افزایش این بیماری می‌باشند. در سال جاری چهارصد مورد بیماری تب مالت در کرمانشاه گزارش شده است. مصرف شیر تازه، سرشیر، پنیر تازه و بستنی غیرپاستوریزه و استرلیزه عامل انتقال بیماری از دام به انسان می‌باشد.
بیماری تب مالت از چندین سال گذشته در کشور شایع بوده و همچنان نیز وجود دارد. اکثر اوقات شروع بیماری مبهم و نامشخص می‌باشد و ممکن است هفته‌ها بگذرد تا بیمار دچار ضعف و احساس خستگی شود. البته گاهی شروع بیماری بسیار حاد است و با تب و لرز و عرق همراه می‌باشد.
در نوع حاد علائمی مثل: لرز، تب متناوب، تعریق شبانه، خستگی قابل توجه، درد به هنگام لمس ستون فقرات، سردرد، بزرگ شدن غدد لنفاوی، به‌خصوص در ناحیه گردن و زیر بغل به طور ناگهانی ظاهر می‌شود. در نوع مزمن نیز علائمی مثل: خستگی، درد عضلانی و درد ورم مفاصل، بی‌اشتهایی، دردهای شکمی، کمردرد، یبوست، کاهش وزن، افسردگی، ناتوانی جنسی، ندرتا بروز آبسه در تخمدان‌ها، کلیه‌ها و مغز، تدریجا ظاهر می‌شود.
ناگوارترین وضعیت این نوع بیماری درگیر شدن کبد و طحال است. اگر این بیماری درمان نشود سال‌های سال فرد مبتلا اذیت خواهد شد.
عفونت، ناشی از باکتری‌هایی تحت عنوان بروسلا به‌خصوص نوعی باکتری به نام «مابیل بروسلا» می‌باشد و به همین جهت این بیماری را بروسلوز هم می‌گویند که از راه مصرف شیر یا محصولات لبنی (کره و پنیر) و یا محصولات گوشتی به انسان انتقال می‌یابد.
با توجه به اینکه باکتری تب مالت در خامه و بستنی از ماندگاری طولانی برخوردار است، بستنی‌ها به عنوان یکی از منابع آلوده پنهان تب مالت به شمار می‌روند.
در فصل بهار و تابستان که در واقع فصل زایمان و شیر دادن دام‌هاست، احتمال همه‌گیری تب مالت هم بیشتر می‌شود. این بیماری در حیوانات موجب مشکل در دستگاه تناسلی و ادراری و در انسان نیز همان طور که اشاره شد، معمولا باعث تب، تعریق، ضعف،‌ بیماری و کاهش وزن می‌شود. تب مالت انسانی بازتاب مستقیم تب مالت دامی است و عدم کنترل آن از دام در واقع کنترل و پیشگیری از این بیماری را در انسان سخت تر می‌کند. باکتری تب مالت قدرت تهاجمی زیاد و قابلیت نفوذ بر پرده‌های مخاطی دهان، حلق، بینی، مخاط ملتحمه چشم و ریه‌ها را دارد. اولین مورد بیماری تب مالت در انسان به روش آزمایشگاهی، نزدیک به ۸۰ سال قبل در کشور تشخیص داده شد و هم‌اکنون این بیماری بومی شده و تنها تعداد محدودی از کشورها تب مالت را ریشه‌کن کرده‌اند.
مشکل سرایت تب مالت:
کشتارگاه‌های غیربهداشتی و ذبح دام‌های آلوده به تب مالت و مصرف گوشت آلوده در حین زایمان یا سقط حیوانات و یا از طریق جفت دام‌های آلوده که منجر به ابتلای دامداران و دامپزشکان می‌شود، از جمله راه‌های انتقال بیماری است. همچنین مصرف شیر و فرآورده‌های غیرپاستوریزه مثل پنیر تازه و بدون نمک، کره و خامه و ماست می‌تواند از راه‌های آلوده شدن به بیماری باشد؛ ولی انتقال بیماری از طریق مجاری تنفسی و خراش‌های پوستی و مخاط ملتحمه چشم کمتر شایع است. گفتنی است که بیماری تب مالت معمولا از انسان به انسان سرایت نمی‌کند.
در بیشتر موارد نیروهای فعال جامعه در سنین ۱۵ تا ۴۰ سالگی به این بیماری مبتلا می‌شوند؛ بنابراین علاوه بر تحمل هزینه‌های سنگین درمانی در فعالیت‌های تولیدی و اقتصادی کشور اثر سوء می‌گذارد و نیروهای کارآمد جامعه را زمین‌گیر می‌کند.
عوارض تب مالت
از شایع‌ترین عوارض تب مالت می‌توان به ضایعات استخوان‌ها، تورم چرکی و درد مفاصل، مننژیت، هپاتیت و التهاب کیسه صفرا اشاره کرد. گاهی بیمار مبتلا به تب مالت دچار افسردگی و خمودگی می‌شود، به طوری که ممکن است با بیماران روانی اشتباه شود و به علت تشخیص نادرست در بخش روانپزشکی بستری شوند.
پیشگیری و کنترل بیماری
مهم‌ترین راه پیشگیری از بیماری آگاهی مردم از منابع این بیماری است.
با توجه به اینکه در روستاها و حتی در بعضی شهرها محل نگهداری دام در مجاورت خانه‌های مسکونی است، بهداشت و درمان، باید به عنوان یک ضرورت اقدام به جداسازی محل نگهداری دام از مناطق مسکونی نمایند. در غیر این صورت پیامدهای ناگوار دیگری نیز در پی خواهد داشت.
همچنین ایجاد کشتارگاه‌های استاندارد و نظارت دقیق دامپزشکان بر جداسازی دام‌های آلوده و ممانعت از کشتار غیرمجاز دام در کوچه و خیابان، که بدون کنترل صورت می‌گیرد، باید مدنظر قرار گیرد. به علاوه، معدوم کردن حیوانات آلوده و جنین سقط‌شده و جفت این حیوانات و ضدعفونی کردن محل نگهداری دام نیز یک اقدام ضروری است. انجام آزمایش خون و همچنین آزمایش فرآورده‌های حیوانی اعم از شیر و گوشت در فواصل خاص، می‌تواند دامپزشکان را در تشخیص بموقع بیماری کمک کند.
واکسیناسیون و ایمن‌سازی دام‌ها نیز در سلامت دام و انسان تاثیر بسزایی دارد. به همین منظور پاستوریزه کردن فرآورده‌های شیر و یا جوشانیدن شیر به مدت ۲۰ تا ۳۰ دقیقه «باسیل بروسلا» را از بین می‌برد.
عوامل افزایش‌دهنده و خطر وراههای انتقال بیماری
کم‌خونی شدید یا سابقه جراحی معده و این قبیل مشکلات باعث کاهش اسید معده می‌شوند وجود اسید معده احتمال عفونت را کاهش می‌دهد. در افرادی که با حیوانات سروکار دارند، مثل کشاورزان، قصابان، دامپزشکان یا دامداران، همچنین مسافرت به مناطق آلوده احتمال ابتلا را بیشتر می‌کند. به همراه این بیماری ندرتا عفونت قلب، استخوان، مغز یا کبد نیز دیده می‌شود. باید بیماری را بسیار جدی گرفت، چرا که در صورت ناکافی بودن مراقبت و درمان،‌ بیماری ممکن است مزمن شده یا باعث معلولیت شود. البته خطر انتقال و ابتلا به بیماری بروسلوز در انسان، با رعایت نکات بهداشتی و پرهیز از تماس با نسوج حیوانات مبتلای ذبح‌شده و یا عدم مصرف شیرهای غیرپاستوریزه، می‌تواند در محیط کاهش یابد.
پیشگیری
برای پیشگیری از ابتلا به تب مالت هیچ‌گاه نباید شیر غیرپاستوریزه از هر منبعی که باشد مصرف نمود. کسانی که با حیوانات سروکار دارند باید از دستکش، محافظ چشم، پیش‌بند و سایر وسایل محافظتی استفاده نمایند و همچنین توصیه می‌شود دام‌ها را بموقع واکسینه کنند.
درمان
اصولا تشخیص قطعی بیماری با آزمایش خون انجام می‌گیرد و درمان سه تا چهار هفته طول می‌کشد. درمان شامل یک دوره استراحت در منزل و مصرف آنتی‌بیوتیک است. معمولا لازم نیست بیمار از دیگران جدا شود. همچنین تمامی اعضای خانواده که از همان محصول لبنی استفاده کرده‌اند باید تحت معاینه و آزمایش قرار گیرند و افرادی که کاهش وزن قابل توجه دارند، بایستی کالری غذایی را افزایش دهند.
اقدامات اختصاصی شامل: تجویز تتراسیکلین همراه با استرپتومایسین است که میزان دارو و مدت درمان توسط پزشک مشخص می‌شود. همچنین کوتریماکسازول نیز اثرات مفیدی در درمان بیماری دارد.
از نظر اقدامات عمومی، در مرحله تب، بیمار باید استراحت کند و به اندازه کافی تغذیه شود. در حدود ۷۵ درصد بیماران در مدت سه تا شش ماه کاملا بهبود یافته و کمتر از ۲۰ درصد تا مدت یک سال آثار بیماری را دارند. لازم به یادآوری است که تب مالت به ندرت منجر به مرگ انسان می‌شود.
داروها
شامل آنتی‌بیوتیک برای مبارزه با عفونت، مثل تتراسیکلین برای حداقل سه هفته می‌باشد.
به علاوه، داروهای کورتیزونی برای کاهش پاسخ التهابی و در موارد شدید داروهای ضددرد برای درد عضلانی کاربرد دارد.
لازم است بیمار تا زمان برطرف شدن تب و سایر علائم در منزل استراحت کند و پس از آن تدریجا فعالیت‌های عادی خود را از سر گیرد.
رژیم غذایی مناسب در بیماری تب مالت
رژیم غذایی باید طوری تنظیم گردد که نیاز به پروتئین، انرژی و سایر مواد مغذی که در این حالت افزایش یافته است، برطرف شود. رعایت نکات زیر در رژیم غذایی این بیماران ضروری است:
میزان انرژی
رژیم غذای ی باید حاوی انرژی زیادی باشد. میزان انرژی مورد نیاز این بیماران ۲۵۰۰ تا ۳۰۰۰ کیلوکالری در روز است و در بعضی از شرایط (برای مثال زمانی که این بیماری همراه با تب زیاد باشد) تا ۵۰۰۰ کیلوکالری نیز در روز توصیه می‌شود.
پروتئین مورد نیاز:
میزان پروتئین دریافتی باید بالا باشد تا تخریب پروتئین بدن جبران شود و همچنین وزن بدن در حد مطلوب حفظ گردد که در این خصوص میزان نیاز به پروتئین می‌تواند از ۱۰۰ تا ۱۵۰ گرم در روز متغیر باشد.
کربوهیدراتها
مقدار زیادی از انرژی رژیم باید از کربوهیدرات‌ها تامین شود. همچنین برای جبران ذخیره گلیکوژن بدن لازم است انواع کربوهیدرات‌های زودهضم در برنامه غذایی این بیماران گنجانده شود. گلوکز از جمله کربوهیدرات‌هایی است که باید هر چه زودتر به همراه مایعات به بیمار داده شود، تا ذخیره گلیکوژن بدن تامین گردد و نسبت مواد ستون‌زا به ضدستون‌زا حفظ شود و میزان انرژی افزایش یابد. (اجسام ستونی از متابولیسم ناقص چربی‌ها در کبد به وجود می‌آید در زمانی که بدن دچار فقدان کربوهیدرات است).
چربی‌های مورد نیاز:
مصرف خامه تازه و کره نباتی انرژی دریافتی را افزایش می‌دهد؛ ولی غذاهای سرخ‌شده در روغن و انواع شیرینی‌های خامه‌ای در افراد مبتلا به این بیماری (چون ممکن است این مواد دیرهضم باشند) توصیه نمی‌شود.
مایعات
شیر (پاستوریزه) عالی‌ترین نمونه از مایعات است که انرژی، پروتئین، بعضی ویتامین‌ها و برخی مواد معدنی،‌ (مانند پتاسیم و کلسیم) را تامین می‌کند. مایعات باید به مقدار زیاد به بیمار داده شود، چرا که مقدار زیادی از آب بدن به صورت عرق دفع می‌شود. از طرف دیگر عدم رغبت بیماران به نوشیدن مایعات و خوردن غذا ممکن است ایجاد دهیدراتاسیون (از دست دادن آب بدن) کند؛ بنابراین مصرف ۵/۲ تا ۳ لیتر مایعات در روز توصیه می‌شود. وقتی اسهال و استفراغ به طور مدام وجود داشته باشد،‌ تزریق وریدی مایعات ضرورت می‌یابد.
مواد معدنی:
در هنگام تب به علت تعریق زیاد ممکن است مقادیر زیادی سدیم و پتاسیم از بدن دفع گردد، بنابراین لازم است به غذاهایی مانند سوپ کمی نمک اضافه شود. بهترین منابع غذایی پتاسیم در این حالت شیر و آب میوه است.
ویتامینها:
کمبود ویتامین ث از جمله مواردی است که باید در این بیماران مورد توجه قرار گیرد، زیرا کمبود این ویتامین موجب تضعیف توانایی بدن در تولید عوامل موثر برای عکس‌العمل‌های سیستم دفاعی بدن می‌گردد. در صورتی که مواد غذایی از گروه‌های مختلف انتخاب گردد، بدون تردید کلسیم، فسفر، آهن و سایر مواد معدنی تامین خواهد شد. کمبود ویتامین‌ها موجب کاهش مقاومت طبیعی بدن می‌شود و ممکن است میزان بعضی از ویتامین‌های سرم نظیر ویتامین آ کاهش یابد. دریافت مقدار کافی ویتامین آ موجب تحریک مرکز فعالیت ایمنی بدن می‌گردد.
نیاز به ویتامین ب نیز افزایش می‌یابد؛ چرا که با افزایش انرژی میزان نیاز به ویتامین تیامین و ریبوفلاوین و نیاسین بالا می‌رود. در ضمن آنتی‌بیوتیک‌ها و داروها نیز ممکن است از سنتز ویتامین‌های گروه ب در روده جلوگیری کنند، لذا مصرف مکمل‌ها نیز توصیه می‌شود.
نحوه استفاده از غذا و انتخاب مواد غذایی مختلف
الگوی معمول در تغذیه این بیماران با رژیم غذایی مایع شروع شده و به تدریج به رژیم غذایی نرم و سپس معمولی منتهی می‌شود.
با وجود اینکه بیمار مبتلا به تب مالت به رژیم غذایی غنی از انرژی احتیاج دارد، اما بهتر است از غذاهای نرم و ساده شروع شود و به تدریج به نوع و مقدار آنها افزوده گردد. این عمل ادامه می‌یابد تا زمانی که بیمار به برنامه غذایی عادی برسد. بدین ترتیب از اختلال در معده جلوگیری شده و بیمار نسبت به خوردن غذا بی‌میل نمی‌شود.
برای افزایش انرژی دریافتی می‌توان به افزودن کره به سوپ، شکر به آبمیوه و سایر نوشیدنی‌ها و برای افزایش دریافت پروتئین می‌توان به مصرف پودرهای غنی از پروتئین یا مخلوط شیر و تخم‌مرغ (پودر شیر بدون چربی همراه با تخم‌مرغ) اشاره کرد. از آنجایی که اشتهای بیماران کم است،‌ انتخاب مواد غذایی اهمیت خاصی پیدا می‌کند.
رنگ، بو، طعم و ظاهر خوشایند غذا عوامل موثری در تشویق بیماران به خوردن است. قرار دادن انواع مواد غذایی در مقادیر کم در یک سینی مانند یک لیوان شیر و تخم‌مرغ به همراه یک برش نان برشته و کره و بستنی یا آبلیمو اشتهای بیمار را تحریک می‌کند. در صورتی که بیمار انواع سبزی‌های برگ‌سبز و زرد، گوشت و سایر مواد را تحمل می‌کند، باید در وعده‌های غذایی این مواد گنجانده شوند.
الگوی معمولی در تغذیه این بیماران با رژیم غذایی مایع شروع شده و به تدریج به رژیم غذایی نرم و سپس رژیم غذایی معمولی منتهی می‌شود و همانگونه که اشاره شد، میزان انرژی و پروتئین باید به شکل مطلوب و مناسب حال بیمار به تدریج افزایش یابد و بیمار مواد غذایی را در حجم کم و وعده‌های غذایی بیشتر دریافت کند.

نظرات شما عزیزان:

negin

ساعت21:27---19 مهر 1390

[وب سایت]

سلام چطوری؟

ببین من الان اومدم تو وبت یکم گیج شدممیشه بگی رشتت چیه؟

ممنون وموفق باشی دوس عزیز

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: